|
Çəqanə
M.
Kərimovun işi. Bakı. 1982. |
Kamanla
çalınan dördsimli çalğı
alətidir. XIX əsrin sonlarına kimi
Azərbaycan ərazisində mövcud olmuşdur.
XIX əsrin birinci yarısında Azərbaycanda
olmuş rəssam Q.Qaqarin "Şamaxı
rəqqasələri" tablosunda çəqanənin
təsvirini vermişdir. Qətran Təbrizinin,
İmadəddin Nəsiminin, Seyid Əzim
Şirvaninin və bir çox klassiklərin
əsərlərində də bu alət
haqqında məlumat vardır. Bu alət
2000-ci ildə Şotlandiyanın Edinburq
şəhərində kamanla ifa edilən
simli musiqi alətlərinin tarixinə həsr
olunmuş simpoziumda iştirakçıların
marağına səbəb olmuşdur.
Alət
armudşəkilli çanaqdan, qol və
kəllədən ibarətdir. Çəqanənin
uzunsov çanağı doqquz hissədən
ibarət olub, yığma üsulu ilə
qoz, səndəl və ya fıstıq
ağacından hazırlanır. Dayaq rolunu
oynayan uzun dəmir şiş çanağın
alt hissəsindən keçərək qol
ilə çanağı birləşdirir.
Çanağın
üzü 5 mm qalınlığında
şam ağacından hazırlanmış
taxta üzlüklə örtülür
və onun üzərində səs rezonatorları
üçün oyuqlar açılır.
İfaçı şişi yerə dayayaraq,
aləti şaquli vəziyyətdə saxlayır
və sağ əlində tutduğu kamanla
səsləndirir. Alətin ümumi uzunluğu
820 mm, çanağının uzunluğu
420 mm, eni 220 mm, hündürlüyü
140 mm-dir.
Diapazonu
böyük oktavanın "fa #" səsindən
ikinci oktavanın "fa #" səsinə kimidir.
Ansambl və orkestrlə, eləcə də
solo aləti kimi istifadə edilə bilər.
|