Çeşidinə
və geniş yayılma arealına görə
simli alətlərin Azərbaycan musiqi mədəniyyətində
müstəsna yeri vardır.
Yazılı mənbələrdə simli
çalğı alətlərinin yaranmasına
dair bir çox əfsanələr mövcuddur.
Rəvayətə görə, qartalın
parçaladığı bir heyvanın
bağırsaqları ağacın budaqlarına
dolaşır. Sonradan quruyub tarıma çəkilmiş
bağırsaq külək əsdikcə
titrəyərək müxtəlif musiqi
səsləri verməyə başlayır.
Bu səsləri eşidən qədim insanlar
ilk simli çalğı alətlərini
icad edirlər.
Bu əfsanədə həqiqətə
uyğun bir fakt vardır. Doğrudan da,
tarixən simli çalğı alətlərinin
gövdəsi, qolu və kəlləsi
müxtəlif ağac növlərindən,
simləri və qoluna bağlanmış
pərdələri isə müəyyən
üsullarla heyvan bağırsağından
hazırlanmışdır.
Azərbaycan musiqi mədəniyyətinin
inkişafında əvəzsiz tarixi əhəmiyyəti
olmuş çoxsaylı simli musiqi alətləri
zaman-zaman formalaşaraq, müasir musiqi
alətlərinin yaranmasına öz təsirini
göstərmiş və bu günümüzə
gəlib çatmışdır.
Simli musiqi alətləri ifa tərzinə
görə dörd qrupa bölünür:
1. Mizrabla çalınanlar: tar, saz, ud, qanun,
bərbət, rud, rübab, qopuz, çoğur.
2. Kamanla çalınanlar kamança, çəqanə.
3. Barmaqla çalınanlar (dartımlı)
çəng, Şirvan tənburu.
4. Zərblə çalınanlar səntur.
|