Xınalıq
kəndi Qudyalçayın dağlıq
düzündə yerləşir. Bir evin
damı, ondan yüksəkdə yerləşən
digər evin meydançasıdır. Dağlar
dik olduğundan evlər çox sıx
yerləşdirilib. Həyətlərdə
balaca bostanlar var. Burada əhali kartof,
xiyar, kələm becərir. Əhalisinin
sayı 1300 nəfər olmaqla təqribən
220 evdə yaşayırlar. Orta hesabla
hər ailə 6 nəfərdən ibarətdir.
Evlərin hamısı qədimdir, onların
200-300 il yaşı var. Kənddə
daha qədim tikililər və çoxlu
qədim xarabalıqlar da var. Kənd öz
arxitektur stilini itirməmiş, ümumi
görünüşdə özündə
tamamlanmış ansamblı əks etdirir.
Hətta, çay dərəsindən kəndə
yaxınlaşarkən gözəl mənzərə
açılır. Yeni tikilmiş binalar
- bələdiyyə, 7 illik məktəb
kəndin aşağısında yerləşir.
Xarakterik xüsusiyyətlərdən
biri, həyətlərin hamısında
formaca kərpicə oxşar, quru və
nəm gizəydən yaradılmış
divarlaırn olmasıdır. Bu, xınalıqlıların
istifadə etdikləri əsas yanacaq növüdür.
Xınalıq yüksək dağlıqda
yerləşdiyi üçün, burada
yalnız ot bitir. Qızdırıcı
və xörək bişirmək üçün
xınalıqlılar elektrik plitələrindən
də istifadə edirlər. Kəndin
mərkəzində, ən yüksək
yerdə Cümə məscidi var. Kəndin
daha qədim hissəsində zərdüştlərin
məbədinin yerində (od məbədi),
b.e. Vll əsrdə “Bürc” piri adlanan
müsəlman ibadətgahı tikilmişdir.
Bu pir yalnız müsəlmanların
böyük bayramlarında ziyarət
olunur. Xınalığın 2 km yüksəkliyində
qayalıqda, içərisində müqəddəs
sayılan bulağı olan bir mağara
var. Oradan saxsı boru və daş akveduk
vasitəsilə həyətlərə
və kəndin mərkəzi meydanına
su gəlir. Orada böyük bayramlar və
təntənələr zamanı kəndin
bütün əhalisi toplaşır.
Kəndin mərkəzində, ən qədim
binada etnoqrafik muzey yerləşir, indi
orada bərpa işləri aparıldığından
muzeyin eksponatları xınalıqlıların
evlərində yerləşdirilib.
Öz aralarında əhali yerli xınalıq
dilində danışır. Qonaqlarla
azərbaycan dilində ünsiyyətdə
olurlar. Yaşlı nəsildn olanlar(kişilər)
rus dilini bilir.
Kəndin ətrafında sərt qayalıqlarda
qədim qəbirstanlığın qalıqları
var. Burada 5 mərtəbəli daş
qəbir kameralarının olması,
həmin ərazininin yaranma tarixinin daha
qədimlərə gedib çıxmasını
təsdiqləyir.
